Sperm Sağlığı için Nelere Dikkat Edilmelidir?

SPERM SAĞLIĞI İÇİN NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR?

Kısırlık günümüzde çiftlerin yaklaşık %15’inde görülen sık bir durumdur. Kısırlık nedeni ile polikliniğe başvuran çiftlerin neredeyse erkeklerin yarısında sperm bozukluğu saptanabilmektedir.

Sperm hücreleri testislerde sperm ana hücrelerinin çeşitli bölünme evrelerinden geçmesi ile oluşur. İlk oluşan sperm hücreleri tam fonksiyonel kapasitesine sahip olmadığından testis epididim ve vaz deferens gibi çeşitli organlarda bir olgunlaşma süreci geçirirler. Bu nedenle sperm oluşum ve olgunlaşma süreci çok titiz ve hassas bir süreçtir.

Bu süreci olumlu ve olumsuz yönde etkileyen birçok faktör vardır. Bu yazımızda bunlardan bahsedeceğiz.

• Sperm sayısı ve kalitesini neler olumsuz etkiler?

àSigara; sigara içerisinde vücuda zararlı olduğu bilinen birçok madde vardır. Özellikle sperm sayısı, hareketliliği ve yapısı üzerinde oldukça olumsuz etkileri bulunmaktadır. Son yapılan çalışmalarda sigara tüketiminin sperm sayısı ve yapısını bozmasa bile spermin yumurta hücresini dölleme kapasitesini azalttığı belirtilmiştir.

àAlkol; yüksek miktarda alkol tüketimi erkek üreme sağlığı üzerinde yıkıcı bir etkiye sahiptir. Ayrıca aşırı alkol tüketimi erkeklik hormonu olan testosteron seviyesini düşürmekte, üreme sağlığının yanında cinsel sağlığı da olumsuz etkilemektedir.

àYüksek kilolu olmak; diğer spermle bağlantılı olmamakla birlikte obezite ilişkili erkek hormonlarında bozulmalara yol açarak infertiliteden sorumlu olabilmektedir.

à Kronik bazı hastalıklar; yüksek tansiyon (semen hacmi, sperm sayı ve hareketliliğine olumsuz etki), şeker hastalığı (sperm üretim aiamasına olumsuz etki), kronik böbrek yetersizliği gibi hastalıklarda da kısırlık sık görülmektedir.

à  Dışardan hormonal takviye alınması; özellikle vücut geliştirmede kullanılan testosteron bazlı takviyelerin alınması testislerde seprm üretimini ciddi azaltmakta hatta bazı hastalarda sperm üretiminin tamamen durmasına yol açmaktadır. Alınan ilaçların kesilmesinden sonra en erken 4 ayda sperm değerleri toparlamaya başlamaktadır.

à Yüksek sıcaklığa maruz kalma; sperm üretimi sıcaklıktan oldukça etkilenen bir süreçtir. Yüksek sıcaklık nedeni ile sperm üretimi çeşitli aşamalarda bozulabilir ve sperm sayısında azalma, şekil bozuklukları oluşabilir. Ayrıca yüksek sıcaklık spermlerin yumurta hücresine tutunma kabiliyetini de olumsuz etkileyebilir.

à Hava kirliliği; hava kirliliğinin yoğun olması sperm kalite ve hareketliliğinde olumsuzluklara yol açmaktadır.

• Sperm sayısı ve kalitesini desteklemek içim neler yapılabilir?

à Fiziksel aktivite; düzenli yapılan hafif orta yoğunluklu fiziksel aktiviteler sperm parametrelerinde düzelmeye yardımcı olabilmektedir.

à Vitamin kullanımı; yapılan çalışmalarda E vitamininin (badem, ayçiçek yağı, fındık vs.) tek başına ya da C vitamini (kırmızı biber, turunçgiller, kivi, brokoli, yeşil biber, domates, kavun vs) ile birlikte kullanımının sperm DNA hasarını düzeltebildiği gösterilmiştir.

à L-karnitin; sperm hücresinin ana enerji kayankalarından biridir. Özellikle spermin olgunlaştığı yerlerden biri olan epididimde yoğun olarak bulunur. Sperm kalitesini artırmaktadır.Et, süt, balık ve kümes hayvanlarında bulunur.

à Koenzim Q (Ubiquinon); Sperm sıvısında bulunan zararlı metabolitleri (serbest oksijen radikalleri) temizler. Et balık ve yumurtada bolca bulunmaktadır